Русско-киргизский словарь - сила

ж.

1. күч, кубат, дарман, ал;

ударить с силой күч менен уруу, катуу уруу;

выбиться из сил алдан таюу, күчтөн таюу, алсыроо;

лишиться сил күч кетүү, дарман кетүү;

набраться сил күчкө кирүү, күч жыйноо, күч жыюу;

бежать изо всех сил бүткүл күчү менен жүгүрүү (чуркоо);

он в расцвете сил анын күчүнө толуп турган убагы (кези);

2. (насилие) күч, зордук, зордук-зомбулук;

применить силу зордук кылуу, күч жумшоо, күчкө салуу;

силой зордоп, зордук менен, кучкө салып;

с позиции силы күчкө салып;

3. физ., тех. күч;

сила вера шамалдын күчү;

сила тока токтун күчү;

сила тяжести оордуктун күчү;

центробежная сила центрден түртүүчү күч;

лошадиная сила ат күчү (иштин өлчөө единицасы);

4. күч, күчтүүлүк, кубат, өткүрдүк;

сила воли эрктин күчү (кайраттуулук);

сила привычки адаттын күчтүүлүгү;

5. силы мн. (общественная группа) күчтөр;

соотношение классовых сил таптык күчтөрдүн ара мамилеси;

движущие силы революции революциянын кыймылдаткыч күчтөрү;

6. (влияние, значение) күч;

великая сила идей ленинизма ленинизм идеяларынын улуу күчү;

7. силы мн. (источник деятельности) күчтөр;

производительные силы эк. өндүргүч күчтөр;

8. силы мн. (войска) күчтөр;

вооруженные силы куралдуу күчтөр;

морские силы деңиз күчтөрү;

9. разг. (сущность, смысл) күч, кубат;

сила не в этом кеп мында эмес;

10. (действенность) күч;

закон потерял силу юр. закон күчүн жоготту (колдонулбай, жарабай калды);

оставить в силе юр. күчүндө калтыруу (мурун кандай чечилсе, кандай бүтүм болгон болсо, ошол бойдон өзгөртпөй калтыруу);

постановление вступило в силу токтом күчүнө кирди;

оставаться в силе өз күчүндө калуу;

рабочая сила жумушчу күч, жумушчулар;

силами нашего коллектива биздин коллективдин күчү менен;

силой в (до) -дан турган, -луу, -лык;

отряд силой в пятьсот штыков беш жүз штыктуу (беш жуз кишилик) отряд;

силою вещей болуп калган кырдаалдардын себебинен;

в силу себептен, себептүү, натыйжасында, -га карай;

в силу этого ошондуктан, ошонун натыйжасында, ушул себептүү, ушул себептен;

в силу сложившихся обстоятельств шартка карай;

быть в силах

1) (в состоянии что-л. делать) каруусу бар болуу, саламаттыгы жакшы болуу;

2) с неопр. (иметь возможность) күчү жетүү, колунан келүү;

я не в силах идти дальше мындан ары басууга алым жок;

от силы разг. көп эле болсо, көп дегенде;

ему от силы двадцать лет анын жашы көп эле болсо, жыйырмада; ал көп дегенде жыйырма жашта;

по силам или под силу күчүнө жараша, күчкө жараша; күчкө ылайык, колдон келуу;

эта работа ему не под силу бул иш анын колунан келбейт, бул иш ага оордук кылат;

через силу арандан-зорго.